EQ Persian Translation Project پروژة ترجمة ايکيو به زبان فارسي
By Mehrdad Abbasi *
مهرداد عباسي
The Encyclopaedia of the Qur’ān (EQ) is a major academic reference for Qur’anic studies in the English language, compiled under the editorship of Jane Dammen McAuliffe and published in five volumes (plus index) (Brill Academic Publishers, 2001-2006). Upon the completion of EQ, my fellows and I initiated its translation into Persian. The first translated volume appeared in Spring 2013 by Hekmat Publication Ins. in Tehran, and the second volume has recently appeared in this Spring 2014. We hope this translation project will be complete by 2016.
دائرةالمعارف قرآن (ايکيو) اثری مرجع در حوزة مطالعات قرآنی است که با رويکردي آکادميک و مطابق با معيارهاي بين‌المللي به سرويراستاري جين دمن مک‌اوليف تدوين شد و در نخستين سالهاي قرن بيست‌ويکم (2001-2006) در پنج جلد (به‌علاوة جلد ضميمه) در انتشارات بريل منتشر شد. بلافاصله پس از پايان يافتن کار انتشار نسخة انگليسي اين مجموعه، من و گروهي از دوستان و همکارانم به فکر ترجمة اين دائرةالمعارف به زبان فارسي افتاديم و پس از چند سال کار مداوم، سرانجام جلد نخست ترجمة فارسي اين مجموعه در بهار 1392/2013 در مؤسسة انتشارات حکمت در تهران به چاپ رسيد. جلد دوم اين مجموعه نيز در بهار سال جاري منتشر شد. اميدوارم کار انتشار مجلدات باقيمانده تا سال 1395/2016 پايان يابد
In 2003, Iranian journals initially publicized EQ with some informative essays and translations of short entries. Later, I translated into Persian the full entry, ‘Exegesis of the Qur’ān: Early Modern and Contemporary,’ by Rotraud Wielandt, published in Āyene-ye Pazhūesh 86 (1383/2004). Readers’ attention to this translation, the popularity of EQ among scholars, and their encouragement altogether instigated our present translation of the entirety of EQ.
نام ايکيو نخستين بار در نوشته‌هاي فارسي حدود سال 1381/2003 در برخي نشريه‌هاي ايران مطرح شد. پاره‌اي از اين نوشته‌ها صرفاً جنبة اطلاع‌رساني داشتند و برخي ديگر به ترجمة کامل و خلاصه از برخي مقالات کوتاه آن اختصاص يافتند. دو سال بعد، يکي از مقاله‌هاي مهم و بلند ايکيو يعني «تفسير در دورة جديد» (به قلم رتراود ويلانت) را نگارندة اين سطور به فارسي برگرداند و در نشرية آينة پژوهش (قم، شمارة 86، 1383) منتشر کرد. اقبال‌ها به آن مقاله، شناخته‌تر شدن ايکيو در ميان محققان و تشويق و دلگرمي‌هاي آنها رفته‌رفته ايدة ترجمة کل دايرةالمعارف را به ذهن من و برخي دوستانم متبادر کرد
Initial discussions about the compilation process took place with the scientific manager of Hekmat Publication in 2006, which led to the formation of our four-member ‘Planning and Compilation Team’: Hossein Khandaqabadi (Encyclopaedia Islamica Foundation, Tehran), Masoud Sadeghi (University of Tehran), Amir Maziar (Tehran University of Art), and myself. Our main responsibilities were to (a) codify the Persian list of entries; (b) set the general policies for manuscript preparation and editing guidelines; and (c) identify translators and advisers for the project. Upon receiving solicited translations, the ‘Planning and Compilation’ team, now called the ‘Editorial Board,’ reviews the scientific and technical aspects of each translation. Twenty translators familiar with Islamic studies have translated the entries of the two initial EQ Persian volumes, with about thirty professors and scholars providing editorial suggestions for quality improvements, all with the ongoing support of our friends at Hekmat Publication.
نخستين گام در آغاز پروژة ترجمة ايکيو گفتگويي بود که در سال 1385 ميان من و مدير علمي انتشارات حکمت دربارة فرآيند تدوين مجموعه انجام گرفت. پس از مدتي کوتاه جمعي چهارنفره با عنوان «گروه برنامه‌ريزي و تدوين» شامل حسين خندق‌آبادي (بنياد دائرةالمعارف اسلامي)، مسعود صادقي (دانشگاه تهران)، امير مازيار (دانشگاه هنر) و من شکل گرفت. اين گروه در جلسات متعدد به اين وظايف عمده پرداختند: تدوين مدخلنامة فارسي، تنظيم خط‌مشي کلي براي تهية شيوه‌نامة ترجمه و ويرايش مقاله‌ها، و تعيين مترجمان و مشاوران. پس از آن به‌تدريج کار سفارش مقاله‌ها به مترجمان آغاز شد. پس از دريافت ترجمه‌هاي مربوط به جلد نخست، کار مقابله، بازبيني و ويرايش علمي و فني مدخلها را نيز همان اعضاي «گروه برنامه‌ريزي و تدوين» به انجام رساندند که از اين پس «گروه ويراستاران ترجمة فارسي» نام گرفتند. حدود بيست مترجم از دوستان و همکاران فعال در حوزة مطالعات اسلامي کار ترجمة مدخلهاي جلد اول و دوم را بر عهده داشته‌اند؛ قريب به سي تن از استادان و محققان بزرگوار نيز در مراحل گوناگونِ ترجمه و ويرايش متن مقالات طرف مشورت ويراستاران بوده‌اند؛ و جمعي از همکاران انتشارات حکمت نيز در امور پشتيباني علمي و فني گروه ويراستاران را در به‌سامان رساندن اين مجموعه ياري کرده‌اند
Prior to the start of this project, Western scholarship on the Qur’an had not been seriously taken into account in academic and research forums in Iran. Our main interest in translating the EQ into Persian is to present the efforts of non-Muslim scholars in Qur’anic studies and to show a real image of a great Qur’anic project in the West. Although members of the translation project perceived some errors or deficiencies in some original entries, they do not endeavor to critique, revise, or change the authors’ viewpoints; this project intends to render a faithful and authentic translation of entries to Persian readers.
واقعيت آن است که مطالعات قرآني غرب تقريباً در هيچ دوره‌اي آن‌گونه که بايد در محافل علمي و پژوهشي ايران جدي گرفته نشده و در جاي خود قرار نگرفته است. يکي از مهم‌ترين انگيزه‌هاي متوليان پروژة ترجمة ايکيو نماياندن تلاشها و پژوهشهاي غربيان و غيرمسلمانان دربارة قرآن و عرضة تصويري درست و حتي‌الامکان مطابق با واقع از اثري معيار متعلق به حوزة مطالعات قرآني در غرب بوده است. ويراستاران مجموعه با وجود آگاهي از برخي نقايص در پاره‌اي از مقالات ايکيو، تصميم‌شان بر آن بوده است تا ترجمه‌اي منقح و دقيق و امانت‌دارانه از اين اثر به خوانندة فارسي‌زبان عرضه کنند و هرگز مدعي تکميل و ترميم مقاله‌ها يا در پي نقد و رد نظريات و ديدگاههاي نويسندگان ايکيو يا به دنبال پاسخ‌گويي به اشکالات و ايرادات آنها نبوده‌اند
The major objective of our members is to introduce Iranian readers to the advancing global academic discourses on Qur’anic studies. We believe that the questions, methods, data, and viewpoints declared in the EQ entries, along with their references, will encourage interested Iranian scholars to pave the way toward reviving Persian academic discourses on Qur’anic studies with well-written and systematic works.
هدف محوري من و همکارانم در گروه ويراستاري از انجام اين پروژه آن بوده است که گفتمان آکادمیک مطالعات قرآنی را، آن گونه که در طراز بين‌المللي در جريان است، به خوانندة ايراني معرفی کنيم و گامي در مسير تثبيت اين گفتمان و رويکرد تحقيقي و انتقادي به مطالعات قرآني برداريم. به باور ما، مسأله‌ها، روش‌ها، ابزارها، داده‌ها، و ديدگاههاي مطرح‌شده در مدخلهاي اين دائرةالمعارف، منابع معرفي‌شده در هر مقاله و نوع نگرش و رهيافت نويسندگان آنها، همگي، مي‌توانند بصيرتهايي نوين در ذهن دانشجويان و پژوهشگران ايراني ايجاد کنند تا با تحقيقاتي بنيادي و تأليفاتي روشمند زمينه‌ساز رونق و طراوت مطالعات قرآني به زبان فارسي شوند
*Mehrdad Abbasi is Assistant Professor of Qur’anic Studies at Islamic Azad University in Tehran. Correspondence is welcome to abbasimehrdad@yahoo.com.
© International Qur’anic Studies Association, 2014. All rights reserved.